ViraVerita E-Dergi, yola çıkışının onuncu yılını geride bırakacağı 20. sayısında, 2023 yılında 100. yılını dolduran Frankfurt Okulu’nun verdiği isim ile anılan fakat 1923’teki çerçeveyi ve çevreyi aşan Eleştirel Teori geleneğini masaya yatırmaya çağırıyor.
Güncel tartışmalar içinde Eleştirel Teori’nin bugün bir kriz içerisinde olduğu ve başlangıçtaki radikalliğini yitirdiği düşüncesi sıkça dillendirilirken bir taraftan da Eleştirel Teori geleneğini sürdüren günümüz düşünürleri farklı biçimlerde etkili olmaya ve gündemde kalmaya devam ediyor. Felaketler, savaşlar ve yoksulluk gibi toplumsal krizler bakımından geçmiş dönemleri hiç de aratmayan çağımızın yeni problemleriyle yüzleşirken, başlangıcından beri mevcut toplumsal duruma dair eleştirel söz söyleme iddiasındaki Eleştirel Teori’nin bugünkü durumu hakkında biz neler söyleyebiliriz?
Eğer Eleştirel Teori Adorno ve Horkheimer gibi isimlerle temsil edilen 1923’teki köklerinden uzaklaştığı gerekçesiyle bugün ölmüş sayılacaksa Eleştirel Teori’nin en ayırt edici özelliği, eleştiriyi bitimsiz kılması ve kendi kendine de yöneltmesi olduğu için bu geçersiz bir ölüm ilamı olur. Fakat eğer Eleştirel Teori’nin krizi köklerden uzaklaşmayı başardığı halde eleştirinin toplumsal dönüşüm üzerindeki etkisini artık gerçekleştiremediğini imliyorsa bu sefer de “eleştiri”den ne anladığımızı ve bugünün koşullarında onu nasıl sürdürebileceğimizi sorgulamak gerekir: Aydınlanmanın Diyalektiği kitabında Aydınlanmanın vaadinin eleştirel şekilde sorgulanmasına nazire ederek “Eleştirel Teori’nin Diyalektiği”ni düşünmenin vakti gelmiştir. Axel Honneth, Nancy Fraser, Rahel Jaeggi gibi birçok eleştirel teorisyen bugün eleştirel teorinin mevcut durumu üzerine düşünürken bu türden bir muhasebe yapar. Ne var ki bu sorgulama yalnızca Eleştirel Teori’nin iç muhasebesi değildir, aksine aynı zamanda eleştirel teorisyenlerin problem edindiği alanlar yeniden eleştirilmedir. Böylece sorgulamamız hem teorik faaliyetin yöntemsel durumuyla hem onun yaşamla ve mevcut toplumsal sorunlarla ilişkilenme biçimine yönelir.
Yola çıktığı günden bugüne disiplinlerarası bir şekilde teorinin yaşam ile bağını ve güncel meseleleri düşünmeye yönelen ViraVerita, 20. sayısında Eleştirel Teori’yi eleştirirken aynı zamanda bu eleştiriden doğabilecek yeni problem alanlarına bakmayı ve disiplinlerarası karşılaşmaları sağlamayı günümüz açısından gerekli ve önemli buluyor. Bu bağlamda Eleştirel Teori’nin açtığı imkanları ve ıskaladığı ufukları, Frankfurt Okulu’nun tüm kuşaklarından farklı temsilcileri içeren, ayrıca Benjamin, Arendt ve Foucault gibi Eleştirel Teori’ye yakınlık gösteren diğer düşünürlere de uzanan bir hat boyunca tartışmak ve bunu yaparken felsefe, sanat, sosyoloji, psikoloji, politik ekonomi, kültürel çalışmalar, iletişim çalışmaları ve hukuk gibi çeşitli alanlara yayılmak istiyoruz. Yazarları “Eleştirel Teorinin Diyalektiği”ni “köklerden bugüne” sorgulamaya davet ederken aynı zamanda bugün Eleştirel Teori’nin işletilebileceği yeni problem alanlarının neler olabileceği üzerine birlikte düşünmeyi amaçlıyoruz.
Aşağıdaki konu önerileriyle sınırlı kalmaksızın “Eleştirinin Diyalektiği: Köklerden Bugüne” başlığıyla ilişkilendirebileceğiniz, araştırma makalesi, kitap değerlendirmesi, derleme makale ve çeviri türlerindeki katkılarınızı ve dosya dışı konudaki yazılarınızı 1 Ekim 2024 tarihine kadar bekliyoruz. Yazılarınızı https://dergipark.org.tr/tr/pub/viraverita adresi üzerinden gönderebilir ve dergiyle ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Tema Editörleri: Elis Şimşon, İlker Tepe, Umur Başdaş, Toros Güneş Esgün
Konu Önerileri
*21. Yüzyılda Eleştirel Teori
*Frankfurt Okulu’nun İlk Kuşağının Öngörüleri ve Yanılgıları
*Sınıraşan Frankfurt Okulu: Dünyada Frankfurt Okulu’nun Etkileri
*Yöntem Olarak Eleştiri
*Diyalektiğin Eleştirisi
*Eleştirel Teorinin Felsefe Tarihiyle İlişkileri (Kant, Hegel, Marx, Nietzsche, Kierkegaard, Heidegger, vd.)
*Frankfurt Okulu’nun Periferisindeki Düşünürler
*Eleştirel Teori ve Toplumsal Cinsiyet: Feminizmler ve Queer Teori
*Eleştirel Teori, Post-Kolonyalizm ve Dekolonyalizm
*Eleştirel Teori ve Kapitalizm Eleştirileri
*Eleştirel Teori ve Doğa
*Eleştirel Teori ve Estetik Teori
*Sinema ve Edebiyatta Eleştirel Teori
*Eleştirel Teori ve İletişim Çalışmaları
*Eleştirel Hukuk Çalışmalarında Perspektif Analizi: Dün – Bugün – Yarın
*Radikalleşme Tartışması ve Eleştirel Hukuk Söylemi
*Psikolojinin Eleştirisi, Psikanaliz ve Eleştirel Psikoloji
*Eleştirel Teori ve Analitik Felsefe
*Eleştirel Fenomenoloji
*Eleştirel Sosyoloji ve Toplumsal Olanın Dönüşümü
*Duygu, Deneyim ve Pratiklerin Eleştirisi
*Eleştirel Teori ve Sosyal Medya
*Eleştirel Teknoloji Çalışmaları ve/veya Bilim, Teknoloji ve Toplum (STS) Çalışmaları
*Kültür Endüstrisinin Dönüşümü, Mutluluk Endüstrisi ve Duygusal Kapitalizm
*Eleştirel Teori ve Soykırım
*Kozmopolitanizm, Ulus Devlet ve Eleştirel Teori
*Eleştirel Pedagoji ve Aydınlanma
*Türkiye’de Eleştirel Teori Çalışmaları
*Eleştiri, Kriz, Direniş, Dayanışma
